Legnica, 10.05.2017
Termin „partycypacja” wywodzi się z łacińskiego słowa „particeps” tj. biorący
udział, a zatem „partycypować” to innymi słowy uczestniczyć, brać udział w większej
grupie, projekcie czy też instytucji.
W szerszym znaczeniu to także zdolność tworzenia więzi i współdziałania z
innymi, umiejętność pracy w grupie na rzecz osiągania wspólnych celów,
umiejętność zespołowego wykonywania zadań i wspólnego rozwiązywania
problemów.
Jednym z fundamentów, na których wspiera się każde społeczeństwo
obywatelskie, jest partycypacja obywatelska, której istota polega na aktywnym
udziale obywateli w stanowieniu i realizacji polityk publicznych, włączeniu się
w proces powstawania dokumentów planistycznych i podejmowania kluczowych
decyzji na poziomie danej jednostki samorządu terytorialnego. Ten rodzaj
partycypacji można postrzegać jako ciągły dialog ze społecznością
i wypracowanie takich mechanizmów komunikacji i wspólnego podejmowania decyzji,
które będą skutkować coraz większą przejrzystością tego rodzaju procesów,
wzrostem otwartości i wzajemne go zaufania 1
.
Termin partycypacja występuje na ogół z dodatkowym określeniem, które
posiada trzy zasadnicze znaczenia:
1. Partycypacja Społeczna
To udział jednostek w działaniach zbiorowych, podejmowanych w społeczności/ach,
do których one przynależą lub w których żyją na co dzień. W szczególności chodzi tu o ich aktywną obecność w procesie powstawania i funkcjonowania (lokalnych) grup obywatelskich i organizacji pozarządowych, stałe lub okazjonalne podejmowanie roli wolontariusza itp.
2. Partycypacja Obywatelska
To taki rodzaj partycypacji, który opiera się na komunikacji z władzą. Skupia się na wzajemnym wspieraniu władzy oraz obywateli we wspólnym podejmowaniu decyzji i wpływaniu na strategiczne decyzje, dokumenty i akty prawne.
3. Partycypacja publiczna
To angażowanie jednostek w działanie struktur i instytucji demokratycznego państwa, czyli instytucji władzy publicznej i podległych im organizacji sektora publicznego. Partycypacja publiczna może przejawić się na wiele sposobów:
aktywność publiczną – działania inicjowane przez obywateli np. lobbowanie, protest, nieposłuszeństwo obywatelskie, edukacja publiczna i rzecznictwo.
partycypację wyborczą – działania podejmowane do nominowania kandydatów, wybór spośród nich reprezentantów do sprawowania władzy na różnych szczeblach (samorządowe, krajowe, międzynarodowe).
partycypację obowiązkową- działania przymusowe, gdyż stanowią wsparcie władz publicznych, niezbędne do tego, aby wykonały one swoje statutowe funkcje i zadania. Przede wszystkim chodzi tu o obowiązkowe płacenie podatków, które są podstawowym wkładem, jaki wnosi obywatel w funkcjonowanie wspólnoty publicznej, której jest członkiem. Działania partycypacyjne zakładają stworzenie przestrzeni dialogu między przedstawicielami władz a stroną społeczną. Współpraca ta ma jednak różne formy i wymaga od uczestników różnych form aktywności:
Informowanie: relacja jednokierunkowa: administracja informuje obywateli o decyzjach i procedurach, które ich dotyczą;
Konsultowanie: relacja dwustronna: administracja wychodzi z propozycjami rozwiązań i zasięga opinii obywateli i instytucji, których to dotyczy;
Współdecydowanie: pełne włączenie obywateli w podejmowanie decyzji: wspólne definiowanie problemu i potrzeb oraz poszukiwanie rozwiązań
